HİDROLİK POMPA
HİDROLİK POMPA çeşitleri:
HİDROLİK POMPA çeşitleri yapılarına göre 3 e ayrılır.
1- Dişli pompalar 2- paletli pompalar 3- pistonlu pompalar
HİDROLİK POMPA çeşitleri konusuna girmeden önce hidrolik pompa nedir ? çalışma sistemi nasıldır ? Verimlilik hesaplamaları nasıl yapılır ? Pompa seçiminde nelere dikkat edilmelidir gibi konuların işlendiği geniş bilgi sayfası için BKNZ : Hidrolik Pompa
HİDROLİK POMPA sınıflandırılması
Dişli pompalar
Dıştan dişli veya içten dişlidir.
Dişli pompaların yapısı basit olup birbirleriyle tatlı çalışan iki düz dişliden meydana gelmiştir.Dişlilerle emiş hattından emilen yağ,dişlilerin arasına alınarak basınç hattına basılmaktadır.Dişlilerin çapı ve diş derinliği basacakları akış kanın hacmine tesir eder.
dişli pompalar
Dişli hidrolik pompa değişik kapasitede ve ölçüde yapılır.Sistem için uygun kapasitedeki pompanın seçilmesi ve bu konuda üretici firmaların tavsiyeleri de dikkate alınmalıdır.çalış ma basınçları 40 bar ila 250 bar arasında olan dişli pompa- larda debiler de 3*5 cnr/devir il© 100 cnr/devir arasında değişebilmektedir. dişli pompanın elemanları
dişli HİDROLİK POMPA elemanları : l.ön kapak 2.Dişli ön yatakları 3. Dişli çarklar 4. Dişli arka yatağı 5. Gövde
Dişli pompaların konstrüksiyonlarının basit olması, emiş yüksekliğinin fazla oluşu,devir sayısı aralığının 1400 dev/dak ile 2800 dev/dak arasında değişmesi,toplam veriminin yüksek olması,toz ve kirli ortamlarda rahatlıkla kullanılabilmesi tercih sebeblerindendir.
dişli pompa tandem
Dişli pompalar 2 li 3 lü ya da 4 lü tandem yapılabilirler
Pompaların dişlileri ve milleri sementasyon çeliğinden yapılır .Yataklarda iğne rulmanlar kullanılır. Dişli pompalarda debi hesabı :
Dişli pompalarda debi»dişlilerin devir sayısına,bölüm dairesi çapına,diş yüksekliğine ve diş genişliğine göre değişir. Debi hesabında da bu değerler dikkate alınır.
Q = Dişli pompanın debisi…….. cm³/saniye h= Diş yüksekliği …………..cm b=Diş genişliği ………….cm W= Açısal hız ……………radyan/sn d=Bölüm dairesi çapı ……..cm
Q=b.d.h.W Dıştan dişli HİDROLİK POMPA:
Şekilde görüldüğü gibi pompa dişleri, emiş tarafında birbirinden ayrılırken hacim büyümesi (boşluk) sağlar ve yağı emer. Basma, tarafında dişler, birbirini kavrayarak hacim küçülmesi sağlar ve yağı basınçlı olarak basar.
dişli hidrolik pompa animasyon
Dıştan dişli hidrolik pompa çalışma sistemi animasyon hidrolik pompa ve sembolü
dıştan dişli pompanın çalışması ve sembolü
İçten dişli hidrolik pompa:
Sürekli 315 bar; kısa süreli 350 bar basınçta çalışabilirler çok sessiz çalışırlar Genelde endüstriyel uygulamalar için uygundurlar
Aşağıda görüldüğü gibi dişliler bir birinin içinde eksantrik durumdadır. Dıştaki dişlinin diş sayısı, iç dişliden bir fazladır. Dış dişlinin iç dişliyi çalıştırmasıyla, hidrolik pompa emme ve basma yapar.
İçten dişli pompalar, dıştan dişlilere göre daha düşük hız ve basınçta çalışırlar.
içten dişli pompa animasyon
İçten eksantrik dişli hidrolik pompa hidrolik sistemde büyük debi ve düşük çalışma basıncının gerektiği yerlerde kullanılır.Bu tip pompalarda akış yönü tersine dönebilir»Dönme yönü değişince emme ve basma yönleri de değişir. İçten dişli hidrolik pompanın çalışması
İçten dişli hidrolik pompanın çalışması Gerator tipi hidrolik pompa
Gerator tipi HİDROLİK POMPA
Paletli pompalar
Paletli pompalar, dairesel bir rotorun içine eksantrik olarak yerleştirildiği bir kovan ve rotorun çevresine dirilmiş paletlerden meydana gelir.Rotor döndükçe kanalları içinde hareketli olan paletler dönerken merkezkaç kuvvetinin etkisiyle kovana temas ederler ve kendi kanalları içinde eksantrikliğe uygun olarak girip çıkarlar.Dönen paletler beraberlerinde emerek getirdikleri yağı da sürüklerler basınç hattına getirirler.
Paletli pompaların çalışma prensipleri dişli pompalardan farksızdır.Emilen yağın hacimsel bir küçülme sonucu bir taraftan diğer tarafa basılmasıdır. Orta basınçlar için uygun olan paletli pompaların başlangıç hızları büyüktür.
hidrolik pompa çeşitleri paletli
Paletler kendi kanalları içinde bulunan yaylar tarafından dışa doğru itilirler,eksantriklikten dolayı paletler çevreyle temas ederken kendi kanalları içine girip çıkarlar ve aralarına aldıkları yağı emiş bölgesinden çıkış ağzına getirirler.
Hassas bir konstrüksiyona sahip olan paletli pompaların işçiliği fazla olduğu için dişli pompalardan daha pahalıdır. paletli pompa animasyon
HİDROLİK POMPA çeşitleri / paletli pompa
Paletli hidrolik pompaların özellikleri
1-Montaj boyutları küçüktür. 2-Titreşimsiz ve gürültüsüz çalışır, 3 -160 bar ’a kadar olan çalışma basınçları için uygundur. 4-Elde edilecek debi 180 lit/dak ile 450 lit/dak arasında değişebilmektedir, 5- 900 ile 3000 devir/dak arasında çalışır. 6- Paletler çevresel kuvvetle * merkezkaç kuvvetinin etkisiyle çevreye bastırıldığı için sızdırmazlık sağlanır. 7 – Dişli pompalara göre daha çok işçilik ister. 8-çalışma basınçları diğer pompalara göre düşüktür. 9 – Dişli pompalara göre iç kaçakları fazladır. 10. Verimleri düşüktür. (‰70 – ‰75) 11-. Sürtünme kayıpları vo ısınma fazladır. 12. Uygun özellikte yağın kullanılması gerekir. Pistonlu pompalar
Eksenel pistonlu ve radyal pistonlu pompalar olarak iki kısma ayrılırlar.
Eksenel pistonlu pompalar ise a) Eğik plakalı pompa b)Eğik gövdeli pompa c) el pompası olmak üzere üçe ayrılır . Eksenel pistonlu pompalar
Bu pompalarda pistonlar, pompa eksenine paralel olarak yerleştirilmişlerdir.
hydraulic piston pump animation a) Eğik plakalı eksenel pistonlu hidrolik pompa
Pompalama hareketi eğik plâka ile sağlanmaktadır .Silindir bloğu ile dönen serbest pistonlar, sabit
eğik plâkanın önünden geçerken ileri geri çalışırlar. Pistonlar dağıtım plakasındaki giriş kanalı karşısına gelince emme ve çıkış kanalı karşısına gelince basma işlemi olur.
değişken debili pistonlu pompa değişken debili pistonlu hidrolik pompa eğik diskli-eğik plakalı pompa Eğik disk prensipli pompanın yapısı
Eğik plakalı eksenel pistonlu pompa kesiti Hidrolik pompa çeşitleri / Eğik plakalı eksenel pistonlu hidrolik pompa kesiti
Eğik plâkalı pompada eğiklik açısı ayarlanarak birim zamanda bastığı yağ miktarı (debi) değiştirilir. Açı büyük olursa, piston kursu da büyür ve debi artar . Açı küçük olursa, piston kursu da küçülür ve debi azalır
Açı sıfır olduğunda, plâka eğik değildir ve kurs da sıfır olacağından emme-basma oluşmaz
eğik pistonlu pompada debi ayarı
eğik plakalı pistonlu hidrolik pompada debi ayarı
b) Eğik gövdeli eksenel pistonlu hidrolik pompa
eğik gövdeli pistonlu pompa
bu hidrolik pompa , eğik plâka yerine silindir bloğu (g) eğik yapılarak pompalama işlemi oluşturulmaktadır. Pompa mili (f) döndüğünde eklemli pistonlar (a), eğik döner blok içerisindeki silindirlerde (b) ileri-geri çalışmak zorunda kalırlar. Silindir bloğunun (gövdenin) önündeki dağıtım plâkası (c), giriş kanalından (d) yağın emilmesini ve çıkış kanalından (e) basılmasını sağlar.
eğik gövdeli eksenel pistonlu pompa hidrolik pompa çeşitleri /eğik gövdeli eksenel pistonlu pompanın sembolü ve çalışması Radyal pistonlu pompalar
Bu pompalarda silindirler (pistonlar), eksenleri kesişecek şekilde dizilmişlerdir.
700 bar gibi çok yüksek basınçlarda çalışabilirler Küçük deplasmanlı pompalardır. Doldurma değil sıkıştırma işlemi için kullanılırlar Endüstriyel uygulamalar için uygundurlar
radyal pistonlu pompanın yapısı
Pistonlar, gövde halkasının iç çevresine birer uçlarından eklemli olarak dizilmişlerdir. Gövde halkası ile silindirlerin bulunduğu blok, birbirine göre eksantrik olarak monte edilmiştir. hidrolik pompa mili silindir bloğunu döndürdüğünde, pistonlar halka yüzeyini izleyeceğinden; silindirlerde çıkma ve girme hareketleri oluşur. Böylece pompalama işlemi sağlanır.
Bilindiği gibi eksenel pompalarda girme ve çıkma hareketini pistonlar yapmakta idi; aynı hareketi radyal pompalarda eksantrik olduğu için silindirler yapmaktadır. Silindirler, dağıtım plâkasında giriş kanalının karşısına gelince emme ve dönerek çıkış kanalının karşısına gelince basma işlemi olur. Pistonlu el pompaları:
Bu pompalarda pistonun çalışması (emme- basma hareketi) el kumandasıyla olur . Bu nedenle el pompalarında basınç ve hız yeterince düzenli olmaz. El pompaları, basit devrelerde ve yedek olarak kullanılır.
Pompanın gücü, kullanan kişiye bağlıdır.
HİDROLİK POMPA
hidrolik el pompası dişli pompalara paralel olarak sisteme takılır.Herhangi bir sebeble dişli pompa devre dışı kalacak olursa, ani elektrik kesilmelerinde bir kazaya yol açmamak ve sistemi korumak için el pompası devreye paralel olarak takılabilir.
yağ haznesinden bir çek valf ile emilen yağ pistonun içinden geçirilerek basma sırasında basınçlı olarak sisteme gönderilir.Uçakların iniş takımlarının herhangi bir sebeb le açılmaması halinde feci kazalar meydana geleceğinden bu tip hidrolik pompa kullanılır ve sistem emniyete alınmış olur.Bu tip pompalar hidrolik preslerin yapımında.krikolarda da kullanılabilir.
pistonlu el pompası_kriko Hidrolik pompa çeşitleri / pistonlu el pompası (kriko)
El pompasının çalıştırma kolu ileri ve geri hareket ettirildiği müddetçe sağ baştaki emiş hattından emilen yağ sol taraftaki basınç hattına basılır.pistonun içine ya bir bilya veya konik uçlu parça konularak emme ve basma sırasında tek yönlü hareket elde edilebilir.
HİDROLİK El Pompası
Uçak iniş takımlarında hidrolik el pompası Hidrolik olarak çalışan bir sistemde basınçlı akışkan bir dişli pompa ile elde edilebilir.
Ancak herhangi bir sebeple pompa devreden çıkacak olursa,sistemin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi ve kazaları önlemek için bir el pompası da paralel olarak bağlanabilir.
Bu tip çalışma havacılık endüstrisinde çok görülür,İniş takımlarını hareket ettiren hidrolik sistemin mutlaka çalışması gerekir.Böyle yerlerde elle çalışabilen bir HİDROLİK POMPA emniyet amacıyla kullanılır